Türk Tütüncülüğü ve Bir Başarı Öyküsü…

Genç, enerjik, işine olan tutkusu ve heyecanı ile başarıdan başarıya koşan Tütün sektörünün yükselen ismi Boss Filtre kurucusu ve CEO’su Sibel Çataklı köşemize konuk oldu…

İklim krizi ile beraber dünyamızda mevsimlerin yer değiştirmesi, beklenmeyen hava olayları, susuzluk ve küresel ısınma, tarım arazilerinin yerlerini binaların alması gibi pek çok faktörden ötürü tarım ve hayvancılık çok olumsuz etkilenmektedir.

Özellikle tarım ve endüstrinin buluştuğu sektörlerde örneğin tütüncülük gibi dünya’da ve ülkemizde ekim alanları ve rekolteleri arasında yıllar arasında çok ciddi bir verimlilik farkı gözlemlenmektedir.

İşte bu verimlilik farkı tütün sektöründe yeni nesil ürünleri ortaya çıkarmıştır. Örneğin çoğunluğu recon tütünü dediğimiz laboratuvar tütünü ile bir cihazda ısıtılarak içilen yine dumanı ve sigara filtresi olan yeni nesil ürünün adı ‘heat burn’. Isı ile yanan sigaralar diğer bir ismi ile iqos teknolojisi aslında iklim krizinin bizlere en büyük armağanıdır. Sağlık açısından 80 derece ile ısınıp daha masum olduğu söylense bile kişisel görüşüm geleneksel sigaralardan yana.

Çünkü bir vatansever olarak geleneksel sigaraların içerisin de Türk tütünü mevcut. Türkiye ve Makedonya topraklarında yetişen oryantal tütün, nam-ı diğer Türk tütünü, hafif içimli, açık sarı renkli, geniş yapraklı, güneş altına asılarak kurutulan bir tütündür. Güneşte kurutulmasından ötürü daha aromatiktir. Ege tütünü kesinlikle çok başarılı Pipo tütünü olmaya müsait iken, Samsun bölgesi tütünü puro olmaya müsait, Basma cinsi ise sigara tütünü olmaya uygun, asit seviyesi düşük boğazı yakmayan zira harmanlama da kullanılmaya müsaittir.

Sigara harmanları American Blend ve Virginia Blend olarak iki ana kısma ayrılır. Amerikan Blend tipi üründe virgina tütünü-burley tipi tütün-Türk tütünü ve homojenize tütün ile kombine edilip tüketime sunulur. Türk piyasasında satılan sigaraların hepsi Amerikan Blend olup, dünya piyasasında ise ortalama %85 olarak sunulan ürünler American Blend tipidir. Virginia blend ise Virginia tütünü ve oryantal tütün ile harmanlanan sigaralardır. Bu tip ürünler çoklukla İngiltere, Çin piyasasında yaygındır.

Gelelim günümüzde çok popüler olan ve kişisel olarak benimde özel ilgi alanım olan Puro konusuna. Puro yani cigar aslında Mayaca tüttürmek anlamına gelmektedir. Bana göre harman yaratmak bir çeşit moda akımı gibi. Hatta daha ileri gidip bana göre şef seviyesinde yemek yapmaya denktir. Puro harmanı yaratmak ise günümüzde hem çok kolay hem de iklim krizinden ötürü istenilen ürüne ulaşma açısından çok zordur.

Harmanı yaratmak kolaydır çünkü günümüz de tütünün nemini ölçen, tütün için de yer alan şeker ve nikotin ölçen laboratuar ekipmanları sayesinde bazı işler kolaylaşsa bile yine tüm beceri içim duygusuna aittir. Zira harman hazırlamak tüm koşullara hazırlıklı olmak demektir, O an ki iktisadi na müsaait duruma karşı tedbirlerin alınması demektir.

Yıllar evvel kişisel olarak başıma şöyle bir hadise geldi. Bir tütünü inceliyoruz ve üzerinde yazan şeker ve nikotin miktarı ile içim yaparken (tütün sek içilir) tad arasında ciddi bir balans farkı vardı. Ürün tekrar ölçüme gittiğinde ise üzerinde yazan şeker miktarı ile tahlil sonucu farklı idi. Kısacası hala günümüzde tecrübe (old school) ve teknoloji ile yapılan çalışmaların sadece tütün değil her sektör de büyük desteği vardır.

Zira puro üretimi için hala old school diyebiliriz. Burada en önemli ayrıntı hassas tütün yapraklarının makine yani silo dediğimiz saha da ezilmemesi için el işçiliğinin yüksek seviye de kullanılması, asıl tat veren iç yaprakların yaprak kılıcına göre muamele edilmesidir.

Tütün üretiminde hasatı en keyifli yapılan, içicinin keyifle tükettiği, gustosu olan, eşlikçileri ve aksesuarları olan puronun iklim krizi ile durumu nedir diye sorarsak pek iç açıcı olduğunu düşünmüyorum. Çünkü 2024 Haziran ayında etkili olan aşırı yağış özellikle Brezilya’da tütün ekim bölgesi olan Santa Cruz ve çevresinde sel ve toprak kaymasına sebebiyet verdi. Bu da sonuç olarak ekim bölgesinde yer alan tarlalar da 2025 senesi için çok ciddi bir kayıp olarak göz önüne alınabilir. Es keza diğer tütün ekim bölgelerinde de (Dominik,Kuba, Endonezya) benzeri iklim problemleri yaşanıyor. Ani yağış, sıcaklık, nem üretim süreci zirai ve endüstriyel olan tütün sektörüne zorlu dönemler yaşatıyor.

Bunu önlemenin pek çok yolu var. Zira ülkemizde Samsun bölgesinde puro tütüne uygun alanlar mevcut. Bir yerden işe başlamak her daim faydalıdır. Çünkü azalan rekolte bazı sonuçları olacaktır. En önemli sonuç ürünlerde tat farkı, kalite farkı, fiyat olarak tüketicinin karşısına çıkacaktır.